Węsiory: Tajemnice Gotów na Kaszubach

Maja Bączkowska 2024-10-04

Obecność Gotów na Pomorzu jest tematem, który jest w dużej mierze oparty na skromnych źródłach pisanych oraz na badaniach archeologicznych. Te ostatnie ujawniają, że migracja tego plemienia przez Bałtyk miała miejsce na przełomie er, a ich tajemnicza kraina, Gothiskandia, znajdowała się u ujścia Wisły. W I wieku n.e. różne grupy Gotów zaczęły osiedlać się w Pomorzu, na terenach, które wówczas były niezasiedlone przez inne plemiona.

Cmentarzysko w Węsiorach, położone na pofałdowanej morenie, znane jest od 1938 roku, kiedy etnograf-amator G. Petsch opublikował artykuł na temat lokalnych legend związanych z tym miejscem. Wykopaliska prowadzone w latach 1955–1963 przez zespół archeologów z Uniwersytetu Łódzkiego ujawniły 20 kurhanów, 3 lub 4 kręgi kamienne oraz 110 grobów.

Kurhany, usypane z dużych głazów i mniejszych kamieni, oraz kręgi kamienne, tworzone przez pionowo ustawione głazy, są typowymi elementami tego typu nekropolii. Oba rodzaje struktur znajdują się na różnych poziomach terenu. Groby ciałopalne oraz szkieletowe różnią się głębokością, a ich wyposażenie obejmuje bogate ozdoby, przedmioty codziennego użytku oraz ceramikę. W Węsiorach odkryto 6 grobów z oznaczeniami stelami oraz 91 grobów płaskich.

Obrzęd pogrzebowy na cmentarzysku w Węsiorach związany jest z archeologiczną kulturą wielbarską, która charakteryzuje się dwoma głównymi rodzajami pochówków. Groby szkieletowe, które nie obejmowały kremacji, były umiejscowione w kręgach kamiennych oraz pod kurhanami. Groby ciałopalne występowały w kilku wariantach, takich jak popielnicowe czy jamowe.

Chronologia cmentarzyska jest dobrze rozpoznana dzięki przedmiotom znalezionym w grobach, co pozwala na ustalenie, że zostało założone około 70-80 roku n.e. i było używane do przełomu II i III wieku.

Historia ludności korzystającej z cmentarzyska w Węsiorach jest znana dzięki badaniom archeologicznym oraz źródłom pisanym, które wskazują na ich pochodzenie z Półwyspu Skandynawskiego oraz wysp bałtyckich, takich jak Gotlandia i Olandia. Goci, znani jako Gutones lub Gotones, osiedlali się w Pomorzu i zakładali cmentarzyska w słabo zaludnionych terenach Pojezierza Kaszubskiego. Ich migracja na południowy wschód, prowadzona przez króla Filimera, doprowadziła ich przez Mazowsze, Podlasie i Lubelszczyznę aż do dzisiejszej Ukrainy.

Niezwykłe kamienne konstrukcje w Węsiorach stały się źródłem wielu mitów i legend, a ich tajemnicza aura wciąż przyciąga badaczy oraz turystów. Miejsca te budzą fascynację zarówno ze względu na swoją historyczną wartość, jak i potencjalne związki z dawnymi rytuałami oraz astronomią.

Źródło: Urząd Gminy w Sulęczynie